Anne-Babalar için Dil Gelişimi bilgileri

14 Tem Anne-Babalar için Dil Gelişimi bilgileri

DİL VE KONUŞMA GELİŞİMİNİ DESTEKLEYEN TAVSİYELER

• İyi konuşma modeli oluşturun.
• Dil aktivitelerinin çocuk açısından eğlenceli olmasına özen gösterin. Eğer çocuk yapamaz ise aktiviteleri değiştirin.
• Çocukla göz kontağını cesaretlendirin.
• Konuşurken çocuğa bakın. Yüzünüzü ve jestlerinizi görmesini sağlayın.
• Çocuğa konuşurken tonlamalar kullanın.
• Ayna karşısında çalışmaya önem verin.
• Dikkati dağıtacak şeylerin olmadığı yerlerde çalışın.
• Ara sıra çocuğun söylediklerini teybe alıp ona dinletin.
• Çocuğun söylediklerini yazılı olarak kayıt edin.
• Mümkünse seanslarınızı videoya kayıt edin.
• Aynı kelimeyi veya sesi defalarca tekrar etmekten kaçınmayın.
• Sessiz hareketler yapın. Ağız açıp kapatma, dili damağa kaldırıp ses çıkartma vb.
• Çocuğun istek ve arzularını ifade etmek için sesler çıkartmasını destekleyin.
• Ses oyunlarını cesaretlendirin ve çocuk bunları yaparken bölmeyin.
• Çocuğun çıkardığı sesleri kelimelere döndürün. Örn. aaa-anne-ayak-ayı gibi.
• Hayvan sesleri üzerinde çalışın. Resimler veya oyuncaklarla başlayın.
• Sesli harflerin sesleriyle başlayın.
• Çocukla oynarken aktivitelere uygun sesler uydurun.
• Hareketli şarkılar öğretin. Alfabe harflerini oyun olarak tekrar edin.
• Günlük aktiviteler hakkında çocukla konuşun ona bilgi verin.
• Hikayeler okuyun ve anlatın.
• Çocuğun eksik cümlelerini tamamlayarak ve anlamlı olarak ona tekrar edin.
• Çocuğunuza onunla konuşmaktan zevk aldığınızı hissettirin ve o her ses çıkarttığında onu dikkatle dinleyin.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ 0-3 Aylar

• Yeni doğanın ilk iletişimi ağlama yoluyladır.
• Ağlaması açlık, yorgunluk veya acıya göre farklılaşır (1-4 aylar).
• Ünlü harflerin seslerine benzer sesleri mutlu olduğu zaman çıkartır.
• Gözleriyle bir objeyi takip edebilir.
• Konuşanın gözlerine ve ağzına bakar.
• Sese tepki olarak döner.
• Yüksek sesle irkilir.
• Başkasının gülümsemesine ve sesine karşılık gülümser ve sesler çıkartır (1-4 aylar).
• Tanıdığı sese veya gülümsemeye tepki olarak susar.
• Anne ve babasının gülümsemesine sesler çıkartarak karşılık verir.
• Gülümseme taklidi yapar.
• Kucağa alındığında susar.
• Anne veya babanın sesiyle sakinleşir.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ UYARANLARI İÇİN ÖNERİLERİ (0-3 Aylar)

• Ağlamasına hemen karşılık verip yanına gidin.
• Seslerine karşılık verin.
• Bebeğinize yumuşak bir sesle konuşun. Basit kelimeler ve cümleler kullanın. Bebeğiniz şu an için bunu anlamayabilir fakat yakında anlayacaktır.
• Bebeğinizin  çıkardığı sesleri taklit edin.
• Bebeğinizi kucaklarken ona şarkılar söyleyin.
• Bebeğinizin siz konuşurken veya şarkı söylerken sizi izlemesine izin verin.
• Yatağının görebileceği bir yerine hareketli bir oyuncak asın.
• Ona adıyla hitap edin. Size doğru döndüğünde veya baktığında onu kucağınıza alarak ve gülümseyerek ödüllendirin.
• Bebeğinizin zaman zaman sessiz kalmasına veya kendi kendisine sesler çıkartmasına müsaade edin. Bebekler seslerini tecrübe etmek için yalnız kalacakları zamanlara ihtiyaç duyarlar.
• Bebeğinize olabildiğince konuşun.
• Günlük bakım aktivitelerini birer konuşma fırsatına dönüştürüp bebeğinizle çene çalın.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ 3-6 AYLAR

Alıcı Dil (Anlama):

• Biberonunu görünce yemek yemeğe hazırlanır.
• Birini görünce gülümser.
• Sese veya insan sesine döner.
• Anne ve babasıyla yabancıları ayırt edebilir.
• İsmine karşılık olarak söyleyeni araştırır (4-8 aylar).

İfade edilen dil:

• Kendisine, başkalarına ve nesnelere heceleme sesleri çıkartır.
• Heceleme seslerinde farklı heceler kullanır (ga,pa,ma).
• Heceleme seslerinde yükselip alçalmalar değişik tonlamalar mevcuttur.
• Mutluluğunu ve mutsuzluğunu sesleriyle belli eder.
• İnsan sesi duyduğunda sesler çıkartır.
• Yetişkini görünce susar.
• Kendi kendisi için sesler çıkartır.
• Konuşmaya karşılık olarak ara sıra sesler çıkartır.

Oyun:

• Kendi ellerini izler.
• Nesneleri ağzına götürür.
• Çıngırağı sallayabilir.
• Çevresini araştırır.
• Aynadaki aksine gülümser.
• Bir nesneyi bir elinden diğerine geçirir (6ay civarı).

KONUŞMA VE DİL UYARAN ÖNERİLERİ(3-6 AYLAR):

• Bebeğinizin seslerine karşılık verin. Onu duyduğunuzu ve dinlediğinizi hissettirin.
• Ona yumuşak bir ses tonuyla konuşun. Basit kelimeler ve cümleler kullanın.
• Söylediklerinizi birkaç defa tekrar etmek dil gelişiminde temeldir.
• Çeşitli tonlamalar kullanarak bebeğinizin sizin ne söylediğinize dikkat etmesine yardımcı olun.
• Bebeğinizin yaptığı sesleri tekrar edin.
• Ona şarkılar söyleyin.
• Siz ona konuşurken ve şarkı söylerken bebeğin sizi izlemesini sağlayın.
• Bebeğinizin adını söyleyin ve size döndüğünde gülümseme, sevgiyle karşılık verin, onu kucağınıza alın.
• Adını sık sık kullanın, adını öğrenmesine yardımcı olun.
• Ona kendi kendisine sesler çıkartacağı sessizlik zamanları verin.
• Ses oyunlarını cesaretlendirin ve bunları kesmeyin.
• Sesleri kadar beden hareketlerini de cesaretlendirin.
• Bebeğin çevresindeki seslere olan dikkatini geliştirin (Bak! araba geçiyor! düt düt gibi).

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ (6-9 AYLAR):

Alıcı Dil (Anlama)

• Anne ve babanın jestlerini anlar.
• Adı söylendiğinde bakar.
• Aile üyelerinin adları söylendiğinde onlara bakar.
• Bir kısmı görülen oyuncağı araştırır (4-8 aylar).
• Bazı kelimeleri tanımaya başlar mama, dada, baba gibi.
• Sık gördüğü insanları tanır.
• El sallayabilir.

İfade Dili

• Yetişkinin seslerini dinler ve taklit eder.
• Heceleri tekrar ederek (ba-ba-ba) heceleme sesleri çıkartır[1].
• Çeşitli seslerin birleşiminden oluşan sesler çıkartır.
• İletişim amaçlı jestler kullanmaya başlayabilir.
• Seslerini çıkartırken tonlamalar kullanır.
• Farklı duygu durumlarına göre farklı sesler çıkartır (açlık, kızgınlık vs. 4-8 aylar).
• Anne veya babası odadan çıkınca ağlamaya başlar (9.uncu aya yakın).
• Bilinen sesli-hareketli oyunları taklit eder.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ (9-12 AYLAR)

Alıcı Dil (Anlama):

• Basit komutları anlar ve yerine getirir (Topunu getir! vs.).
• Oyuncakları ortada olmadığı zaman onları bulmak için doğru yerlere bakar.
• Adı söylendiğinde hemen döner ve bakar.
• ‘‘Sıcak’’ denildiğinde anlar.
• Oyuncağı veya bir obje uzaklaştırıldığında memnuniyetsizliğini belli eder.
• Hayır! ve dur! komutlarını anlar.
• Basit soruları anladığını gösterir. (‘‘Topun nerede?’’gibi)
• İstenildiğinde oyuncağı veya nesneyi verir.
• Adı söylenilen 1-3 beden uzvunu bilir.
• Etrafında gördüğü nesnelerin adlarını bilir.

İfade Dili (Konuşma ve beden dili):

• Oyun oynarken sesler çıkartır.
• Aynada kendi aksine sesler çıkartır.
• Yüksek sesle hecelemeler yapar.
• Ses oyunları yaptığında pek çok sesi bir arada kullanır.
• Ses oyunlarında pek çok çeşitli heceleri bir arada kullanır.
• 10-15 aylar arasında ilk kelimelerini söyler.
• Anlamsız kelimeler ve konuşur gibi sesler çıkartmaya başlar.
• Adı söylenilen objeyi işaret eder.
• Dilin sosyal olarak bir değeri olduğundan haberdar olmaya başlar.

KONUŞMA VE DİL GELİŞİMİ (12-18 AYLAR)

Alıcı Dil (Anlama):

• Çok gördüğü nesneleri, insanları, ev hayvanlarını, çok kullanılan fiilleri bilir.
• Birkaç tane beden uzvunu tanır.
• Pek çok kelime ve yönlendirmeyi anlar.
• Her hafta yeni kelimeler anlar.
• Bir kitaptaki resimleri tanıyabilir.
• Adı söylenilen nesneleri işaret eder.
• İstenilen nesneyi gösterir, işaret parmağı ile işaret edebilir ve getirebilir.
• Çok bilinen nesneleri işaret eder, bildik insanların adlarını duyduğunda da gösterebilir.
• Basit iki cümleli yönergelere uyar (Ayakkabını getir gibi).
• Basit iki farklı yönergeden oluşan cümleleri uygulayabilir (ayakkabını getir! babana ver!).

İfade Dili (Konuşma):

• Hayvan seslerini istenirse yapabilir.
• Hayır! Demek için kafasıyla jest kullanır.
• 5-25 kelime kullanabilir.
• Konuşma benzeri anlamsız kelimeler ve cümleler oluşturur (jargon).
• Nesneleri ve insanları adlandırır.
• İhtiyaçlarını tek kelimelerle, işaret ederek, beden dili kullanarak, yüz ifadesiyle ve göz kontağı ile belli eder.
• Resimli kitaplardaki bildik objeleri isimlendirir.
• İstediği nesneyi işaret eder.
• Beden dili ile birlikte sesler çıkartır.

[1] Sağır bebekler bu heceleme aşamasına gelemezler. Bu  normal gelişimden onları ayıran  temel bir özelliktir.

Daha fazla bilgi için bakınız Ayşegül Turan.” Sevgi Dili Konuşan Çocuklar “. (2016) .Ege Yayınları